دشواری زبان حکمت و رمز گشودن آن
نویسندگان
چکیده
هر علمی دارای منطق و زبانی است که هرگاه خواننده آن علم با آن منطق و زبان آشنا شود، میتواند آن علم را به درستی بفهمد. حکمت و فلسفه اسلامی نیز دارای منطق و زبان خاصی است که برای فراگیری آن باید منطق و زبان آن را به درستی بشناسیم. اساسیترین منطق و زبان حکمت اسلامی، اصل امتناع تناقض است. گاهی در نگاه بدوی، برخی از قواعد حکمی با این اصل ناسازگار به نظر میآید. برای نمونه چگونه میتوان مدعی بود در مرتبۀ ماهیت، دو نقیض با هم از آن سلب شوند یا اینکه چگونه حدوث ذاتی ممکنات که در آن فرض میشود وجود ممکنات با عدم آن جمع میشود (عدم مجامع با وجود) با امتناع اجتماع دو نقیض سازگار میافتد. یا اینکه قاعدۀ فرعیت چگونه با تقدم ذاتیات قابل جمع است و این قاعده چگونه با هلیات بسیطه سازگار میافتد؟ آیا ثبوت محمول برای موضوع فرع ثبوت محمول است یا خیر و اگر آری، أعدام و انتزاعیات چگونه ثبوت خواهند داشت؟ چرا باید از دو مفهوم وجود و ماهیت، یکی را اصیل و دیگری را اعتباری دانست؛ در حالی که هر دو بر شیء خارجی صادق هستند؟ اگر وجود اصیل باشد، چگونه باید کثرت موجودات را که نهاد عقل آنها را میپذیرد، توجیه کرد؟ چگونه میتوان وجود را مساوق با خارجیت و ترتب آثار دانست؛ در حالی که نزد عقل وجود به ذهنی و خارجی تقسیم میشود و وجود ذهنی دارای اثر نیست؟ مشابه همین بیان را میتوان در تقسیم وجود به بالقوه و بالفعل و نیز واحد و کثیر بیان کرد؛ در حالی که از طرف دیگر گفته میشود وجود مساوق با فعلیت و وحدت است. این مسائل به حسب ظاهر متهافت و فهم آنها برای دانش پژوه دشوار به نظر میآیند؛ اما اگر منطق و زبان حکمت و فلسفه اسلامی به درستی فهمیده شود، روشن خواهد شد که این امور به حسب ظاهر متهافت، اما در واقع درست هستند و تناقضی در آنها وجود ندارد. بنابراین شناخت درست منطق و زبان حکمت است که پارادوکسنماها را از میان برمیدارد.
منابع مشابه
گشودن راز و رمز در لغت موران
سیری در تألیفات و آثار شیخ شهابالدین سهروردی معروف به «شیخ اشراق» جامعیت او را در دو حکمت «استدلالی» و «کشفی و ذوقی» نمایان میسازد، همچنین تنوع و برخورداری آثارش را از تحرک و پویایی آشکار میکند، آثار سهروردی به سبکهای متفاوت مشایی، عرفانی و اشراقی نوشته شده است. رسائل رمزی او دسته مهم و ارزشمندی از تألیفاتش است که راه سالکان و موانع آنها و اهداف سالکان را مشخص میسازد رسائلی مانند عقل سر...
متن کاملزبان معماری، رمز نمادها
گنبد طلا. این تصویر نه یک شکل و نه حتی یک نماد است؛ یک متن است. سرشار از پیامها و رمزهایی که برای عامه ایرانیان حکایتها دارد. لازم نبوده درس معماری خوانده باشی یا نشانهشناسی بدانی تا بتوانی این متن رمزآلود را برپا کنی. گنبد هدایتکننده به مکان و «جایی» مقدس است. بر بلندای مرکزیترین اندام معماری قرار میگیرد تا هویت، سر، مرکز و قلب مجموعه را به همگان نشان دهد. مرکز ثقل معنایی مجموعه، ...
متن کاملزبان رمز در آثار حلاج
زبان از مهمترین ویژگیهای بیانگر باورهای عارف است و به همین سبب اهمیت ویژهای دارد. حلاج از عرفایی است که رمزهای زبانی آثار و سخنان او، زبان وی را از زبان معمول متمایز میکند. دستیابی به رویکردهای فکری و تجربیات او مرهون تحلیل و تفسیر این رمزها است. این نوشتار پس از توضیح رمز و رابطة مستقیم آن با تجربة عرفانی و تبیین دیدگاه حلاج دربارة زبان رمزی، رموز زبانی حلاج را در سه بخش حروف، کلمات و تص...
متن کاملتحلیل و بررسی سازگاری رمز پردازی با حکمت متعالیه صدرایی
نگاه رمزی به عالم میراث ارزشمند تمدنهای کهن بشری است که در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی نیز جایگاه خاص خود را داشته است. عرفا و حکمای مسلمان همواره از این شیوه برای ارائه تعالیم خود بهره بردهاند. رمزپردازی در بین عرفا امری مشهود است و در بین حکما نیز سهروردی را میتوان قهرمان این میدان دانست هر چند که قبل از او ابنسینا آغازگر این راه بوده است؛ لذا شایسته تأمل است که مواجهة حکمت متعالیه ملاصدرا ا...
متن کاملزبان رمز در آثار حلاج
زبان از مهم ترین ویژگی های بیانگر باورهای عارف است و به همین سبب اهمیت ویژه ای دارد. حلاج از عرفایی است که رمزهای زبانی آثار و سخنان او، زبان وی را از زبان معمول متمایز می کند. دستیابی به رویکردهای فکری و تجربیات او مرهون تحلیل و تفسیر این رمزها است. این نوشتار پس از توضیح رمز و رابطه مستقیم آن با تجربه عرفانی و تبیین دیدگاه حلاج درباره زبان رمزی، رموز زبانی حلاج را در سه بخش حروف، کلمات و تصاو...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمتناشر: دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
ISSN
دوره 2
شماره بهار 89 - مسلسل 3 2010
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023